Filosofie en muziek

FILOSOFIE EN MUZIEK Door Leo Samama en Herman Philipse

Beluister deze thematische serie hoorcolleges van Home Academy over de rol van muziek, kunst en cultuur in het menselijk bestaan en over het muzikaal denken van Schopenhauer, Nietzsche en Wittgenstein

HOORCOLLEGE DE ZIN VAN MUZIEK Door Leo Samama

Samenvatting Muziek speelt in vrijwel ons hele leven een grote rol: van wiegeliedjes in de babykamer, het draaiorgel op straat, tot muziek op je mobiel en in de kerk. We kunnen niet zonder. Muziek definieert ons als mensen, geeft ons mede een identiteit. Meer dan welke andere vorm van kunst kan muziek ons ook fysiek raken, met de directheid en de kracht van een zuivere klank. Tegelijk is muziek abstracter dan menig andere uiting van de mens. Aan de hand van filosofische gedachten over muziek, vraagt Leo Samama zich af welke rol muziek speelt in het leven van de mens, toen en nu. Is zij louter doelmatig, nuttig, een gereedschap, of is muziek een soort BTW op ons bestaan, een koekje bij de thee?

Inhoud College 1. Een filosofische basis voor ons denken over muziek H1. Moet muziek mooi of juist zijn? H2. Muziek als weerslag van de mens H3. Muziek als zelfstandig fenomeen College 2. Schubert: hoe werkt dat, componeren? H4. Is muziek de verklanking van zichzelf of van de wereld erbuiten? H5. Der Tod und das Mädchen H6. De taal van muziek en van woorden College 3. Bach: tussen inspiratie en wetenschap H7. Bachs Prelude in C H8. Over stemmingen H9. Componeren als wetenschap College 4. Beethoven: tussen revolutie en verhevenheid H10. De Vijfde symfonie en haar betekenissen H11. Betekenis en ideaal in de muziek van Beethoven College 5. Muziek en politiek H12. Lully in dienst van de staat H13. Staatsmuziek en kerkmuziek in de Renaissance H14. Muziek en politiek in de Sovjet-Unie College 6. De relatie tussen volk en toonkunst H15. Dvořák en MacDowell H16. Via Bruch terug naar MacDowell H17. Afronding

HOORCOLLEGE HET BELANG VAN KUNST EN CULTUUR Door Leo Samama

Samenvatting Kunst en cultuur bepalen de identiteit van een mens, een groep, een volk en een land. Kunst en cultuur zijn de noodzakelijke ingrediënten van een gezonde maatschappij waarin de geestelijke en economische mens tot bloei kan komen. Voor een markteconomie is creativiteit de voornaamste drijfveer. Daarbij is cultuur niet afhankelijk van geld, maar geld afhankelijk van cultuur. De prijs van kunst wordt te vaak verward met de waarde van kunst. Leo Samama schetst in deze multidisciplinaire lezing een helder beeld van het belang van kunst en cultuur en waarom deze ondersteund moeten worden.

Inhoud Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. Kunst en cultuur Hoofdstuk 3. Kunst als representatie Hoofdstuk 4. Cultuur in onze tijd Hoofdstuk 5. Kunst en cultuur in een nieuw perspectief Hoofdstuk 6. De rol van kunst in een maatschappij Hoofdstuk 7. De verantwoordelijken Hoofdstuk 8. Ter afronding

HOORCOLLEGE SCHOPENHAUER, NIETZSCHE EN DE MUZIEK Door Herman Philipse en Leo Samama

Samenvatting Zowel Arthur Schopenhauer (1788-1860) als Friedrich Nietzsche (1844-1900) zijn in hun filosofische denken diep door de muziek beïnvloed. In deze colleges zet Herman Philipse de denkbeelden van Schopenhauer en Nietzsche uiteen en plaatst ze in hun tijd. Vervolgens buigt Leo Samama zich over de manier waarop elk van hen zich met de muziek heeft bezig gehouden, als filosofen vanzelfsprekend, maar evenzeer als liefhebbers en kenners van de muziek.

Inhoud College 1. Het leven en werk van Arthur Schopenhauer, door Herman Philipse H1. Inleiding in het leven en werk van Schopenhauer H2. De filosofie van Schopenhauer H3. Het Nirwana als verlossing en de rol van muziek College 2. Schopenhauer en de muziek, door Leo Samama H4. Inleiding in het historische denken over muziek H5. Schopenhauer over muziek en esthetica College 3. Het leven en werk van Friedrich Nietzsche, door Herman Philipse

H6. Inleiding in het leven en werk van Nietzsche H7. De theoretische filosofie van Nietzsche H8. Genealogie van de moraal College 4. Nietzsche en de muziek, door Leo Samama H9. De ontwikkeling van Nietzsche’s denken over muziek H10. De invloed van Nietzsche op anderen

HOORCOLLEGE WITTGENSTEIN EN DE MUZIEK Door Herman Philipse en Leo Samama

Samenvatting Ludwig Wittgenstein is één van de belangrijkste denkers uit de 20e eeuw en zijn filosofische werk omvat vrijwel het hele menselijk denken en handelen, met nadruk op de logica. Weinig mensen echter weten dat muziek een hoofdrol speelde in zijn leven. Hij groeide op in een muzikale familie, waar grote componisten als Brahms en Mahler over de vloer kwamen. Zelf speelde Wittgenstein klarinet en hij componeerde een muziekstuk, getiteld Leidenschaftlich, dat hij met potlood tussen zijn filosofische aantekeningen krabbelde. Waarom drukt Wittgenstein zich tussen zijn filosofische bespiegelingen plotseling in muziek uit? Misschien moeten we hem niet alleen als filosoof zien, maar ook als kunstenaar die ons juist op andere uitingsvormen dan taal wijst. Want soms schieten woorden tekort. Hoe praat je over muziek als taal, emotie en concept? Wittgenstein eindigt zijn boek Tractatus Logico-philosophicus met de beroemde stelling: ‘Waar we niet over kunnen spreken, moeten we over zwijgen.’ Over deze en andere invloedrijke inzichten gaat dit dubbelcollege van filosoof Herman Philipse en musicoloog Leo Samama, met muzikale fragmenten en aandacht voor de vroege en late Wittgenstein.

Inhoud College 1. De jonge Wittgenstein en zijn Tractatus H1. Inleiding H2. Leven en werk H3. Noodzaak van een radicale wijsgerige revolutie H4. Kernthesen van de Tractatus College 2. De jonge Wittgenstein en zijn relatie tot de muziek H5. Ludwig en zijn familie H6. Wittgenstein als muziekliefhebber H7. Wittgenstein en de betekenis van muziek College 3. De late Wittgenstein en zijn Philosophische Untersuchungen H8. Doel en methode van de filosofie H9. Voorbeelden: hoe functioneren woorden als pijn of tien? H10. Compositie en eenheid van de Philosophische Untersuchungen College 4. De late Wittgenstein en zijn muziekfilosofie H11. Wittgensteins ideeën over muziek H12. Wittgensteins muziekfilosofische beschouwingen H13. Wittgenstein en de moderne muziek na 1945

Biografie Herman Philipse Prof. dr. mr. Herman Philipse is universiteitshoogleraar aan de Universiteit Utrecht en doet onderzoek op het gebied van de moderne en contemporaine wijsbegeerte. Philipse heeft rechten en wijsbegeerte gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Leiden. Ook studeerde hij filosofie te Oxford, Parijs en Keulen. In 2012 is van hem de uitgebreide verhandeling verschenen: God in the Age of Science?: A Critique of Religious Reason (Oxford University Press). Bij Home Academy zijn van hem diverse hoorcolleges verschenen, waarvan de meest recente zijn: Waarheid en dwaling, Klimaatverandering, De onvoltooide Verlichting en Wat is Filosofie?

Biografie Leo Samama Leo Samama was als docent verbonden aan de conservatoria van Utrecht, Maastricht en Tilburg en aan de Rijksuniversiteit Utrecht, en schreef voor De Volkskrant, NRC/Handelsblad, de Haagse Post en Luister. Van 1991 was hij twee jaar gedelegeerd artistiek verantwoordelijke (namens het bestuur) bij het Koninklijk Concertgebouworkest, tot 2003 artistiek coördinator van het Residentie Orkest en van 2003 tot 2010 directeur van het Nederlands Kamerkoor. Samama heeft in tal van besturen zitting genomen, en diverse ‘podia’ (mede)opgericht, zoals de Nederlandse Strijkkwartet Academie en het internationale platform voor professionele kamerkoren TENSO. Als auteur schreef hij onder meer Alphons Diepenbrock, componist van het vocale (Amsterdam, AUP 2012) en Nederlandse muziek in de 20ste eeuw (Amsterdam, AUP 2006), De zin van muziek (Amsterdam, AUP 2014), Het soloconcert (AUP 2015) en Het strijkkwartet (AUP 2018).

De compositorische werkzaamheden van Leo Samama hebben sinds zijn eerste officiële opus in 1974/75 tot uitvoeringen in binnen- en buitenland, tal van plaat- en cd- producties en een groot aantal opdrachten geleid. Voor zijn verdiensten voor het Nederlandse muziekleven is Leo Samama in juni 2010 benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.

Eerder verschenen van hem de hoorcolleges: Klinkende geschiedenis, Mozart, Beethoven, Debussy, Mahler, Schubert, Stravinsky, De taal van muziek, Monteverdi, Wagner, De zin van muziek, Bach en Schopenhauer, Nietzsche en de muziek en Wittgenstein en de muziek ( beide samen met Herman Philipse).

© 2021 Home Academy (오디오북 ): 9789461418821

출시일

오디오북 : 2021년 1월 12일