App Store

Google Play

{{seriesTitle}} - Die Buchreihe

se-device-image-1200x1200

Tritt ein in eine Welt voller Geschichten

Hören und Lesen

Herman Pleij

Desiderius Erasmus (1466-1536) is vooral bekend door zijn Lof der Zotheid. Hij schreef het geestige boek op een van zijn vele reizen door Europa. Bij Europese machthebbers pleitte hij onder meer voor vrede, gematigdheid en verdraagzaamheid. Als anti-dogmatische christen uitte hij fundamentele kritiek op de moederkerk en verbeterde hij de gangbare Bijbelvertaling. Verder bemoeide hij zich onafgebroken met het onderwijs en de opvoeding van kinderen.

Prof. Dr. Herman Pleij, emeritus-hoogleraar in de Historische Nederlandse Letterkunde, vertelt in dit college op zijn bekende enthousiaste manier, vol passie en humor, over het leven en werk van deze Nederlandse Renaissancedenker. Erasmus wordt vanaf zijn vroege jeugd in Holland tot aan zijn sterfbed in Bazel tot leven geroepen: een briljante, gevatte, erudiete maar ook aardige man - een filosoof die zijn tijd beslissend vooruitduwde.

'Werkelijk, ik zou u een ander karakter toewensen, als ik niet wist dat u al zo buitengewoon ingenomen bent met dat wat u hebt.' Desiderius Erasmus

Inhoud

1. Introductie

2. Het oorspronkelijke van Erasmus' gedachtengoed

3. Het wapen van de drukpers

4. Humor als instrument

5. Alles is betrekkelijk

6. De Bijbel is mensenwerk

7. Kritiek maakt scherp

8. De Colloquia

9. Gedogen en marchanderen

10. Pleidooien voor de vrede

11. Erasmiaans

12. Erasmus - een biografie

13. Opgroeien in Rotterdam

14. Eindeloos op reis

15. Op jacht naar de bronnen

16. Seks, erotiek en huwelijk

17. Erasmus - briljant, gevat, erudiet en aardig

18. Raadsheer van Karel V

19. De Lof der Zotheid

20. Kritiek langs een omweg

21. Grof taalgebruik van de humanisten

22. Strontfolklore

23. Erasmus als vader van de filologie

24. De essentie van tekstinterpretatie

25. Wat de mens onderscheidt

26. Oorlog is onmenselijk

27. Een nieuwe kijk op mensen

28. De mens moet gevormd worden

29. Erasmus als onderwijzer

30. De invloed van de moderne devoten

31. Erasmus en de Kerk

32. Erasmus en Maarten Luther

33. Erasmus moet positie kiezen

34. De tegenstrijdigheden van Erasmus

35. Antisemitisme

36. Erasmus en de Lage Landen

37. Erasmus als botte Hollander

38. Erasmus en de rederijkers

39. Vredesapostel, filosoof of filoloog

40. Een sterfbed zonder priester

ISVW Uitgevers

Sprekende denkers

Erasmus - Hollands grootste humanist: Sprekende denkers

Paul van Tongeren

In de reeks Sprekende denkers bespreken Nederlands bekendste denkers het leven en werk van ’s werelds grootste en belangrijkste filosofen. Van Aristoteles tot Kant en van Augustinus tot Hannah Arendt. Maar ook onze eigen Nederlandse filosofen ontbreken niet. Wie waren deze filosofen en hoe zag de wereld er in hun tijd uit? Waarom bleken juist zij van belang en wat is de betekenis van hun denkbeelden voor ons vandaag de dag?

Elk luisterboek heeft een vaste opbouw, waarbij eerst de denker wordt voorgesteld en de luisteraar vervolgens wordt meegenomen naar het hart van het werk van de denker, om te eindigen met een analyse van de betekenis van de denker toen en nu. Met het beluisteren van sprekende denkers maakt de luisteraar een reis door twee millennia filosofie onder begeleiding van een expert.

Aristoteles (384-322 v.Chr.) was in zijn jeugd de huisleraar van de jonge Alexander de Grote. Hij werd de belangrijkste leerling van Plato en was - terecht - beledigd toen hij niet diens opvolger werd; hij stichtte een eigen school maar moest later Athene verlaten omdat de stemming zo vijandig werd jegens 'buitenlanders' dat hij vreesde dat het lot van Sokrates ook hem zou treffen. Er is momenteel sprake van een waar neo-aristotelisme, met name in de ethiek. In deze college reeks ligt daarom de nadruk op de praktische filosofie van Aristoteles.

Inhoud

Aristoteles: Een introductie

Introductie Paul van Tongeren

Wie was Aristoteles?

Plato is mijn vriend, maar de waarheid gaat voor

Van onderzoek naar lesgeven

Aristoteles en Alexander de Grote

Aristoteles voorkomt dat Athene zich nogmaals vergrijpt aan de filosofie

Drie soorten teksten van Aristoteles

De reis van Aristoteles geschriften

De herontdekking van Aristoteles

Denkfases van Aristoteles

Systematisch overzicht van Aristoteles' werken

Metafysica en natuurfilosofische geschriften

De praktische filosofie van Aristoteles

Inleiding

Ethiek en politiek horen bij elkaar

De mens is van nature een politiek dier

Van overleven een goed leven maken

De politieke gemeenschap is er van nature

Politiek is typisch voor de mens

De mens is een wezen van betekenis

Logos versus aisthesis

Consensus en dissensus

Aristoteles over ethiek

Van politica naar ethica

Het begin van de Ethica Nicomachea EN 1094a1-29

De teleologische context van Aristoteles' ethiek

Poiesis versus praxis

Eudaimonia EN 1098a7-20

Aristoteles' definitie van geluk

Wat is een mens?

Twee soorten deugden

Wat is een deugd?

De vele deugden - de verzameling van Aristoteles

Plezier zit op de rug van de handeling

Samenhang tussen ethiek en politiek

Verbinding tussen ethiek en politiek

De deugd

Wat is de beste politieke structuur?

Vriendschap en rechtvaardigheid

Wat is vriendschap?

Vriendschap omwille van het goede

Het streven naar een hogere vorm van vriendschap

Wie vele vrienden heeft, heeft geen vriend

Aristoteles aarzelt met zijn keuze voor de beste staatsvorm

De rol van gelijkheid

De minimale regels van rechtvaardigheid

Aristoteles: Sprekende denkers

In de reeks Sprekende denkers bespreken Nederlands bekendste denkers het leven en werk van ’s werelds grootste en belangrijkste filosofen. Van Aristoteles tot Kant en van Augustinus tot Hannah Arendt. Maar ook onze eigen Nederlandse filosofen ontbreken niet. Wie waren deze filosofen en hoe zag de wereld er in hun tijd uit? Waarom bleken juist zij van belang en wat is de betekenis van hun denkbeelden voor ons vandaag de dag?

Elk luisterboek heeft een vaste opbouw, waarbij eerst de denker wordt voorgesteld en de luisteraar vervolgens wordt meegenomen naar het hart van het werk van de denker, om te eindigen met een analyse van de betekenis van de denker toen en nu. Met het beluisteren van sprekende denkers maakt de luisteraar een reis door twee millennia filosofie onder begeleiding van een expert.

De Duitse filosoof Friedrich Nietzsche (1844-1900) constateert hoe wij ervoor staan: we weten niet meer waartoe wij op aarde zijn. God is dood, en alle hemelse houvast is ons ontvallen. We leven in een nihilistisch tijdperk, zonder vaste waarden, gegeven waarheden of een gefundeerde moraal. Dat geeft ook nieuwe mogelijkheden: wie geen houvast meer heeft, is vrij om het leven naar eigen inzicht vorm te geven. Maar wie kan die vrijheid aan? Wie kan alle houvast loslaten?

Paul van Tongeren, hoogleraar wijsgerige ethiek en hoofd van de Nietzsche Research Group, vertelt op meeslepende wijze over de persoon Nietzsche, zijn leven, zijn boeken en, vooral, zijn gedachten over het nihilisme. Wat betekent nihilisme bij Nietzsche eigenlijk, hoe hebben zijn ideeen doorgewerkt? Zijn wij nihilistisch? 

Met fragmenten uit het door Nietzsche op 13-jarige leeftijd gecomponeerde pianostuk Allegro.

Inhoud

Nietzsche: een biografische inleiding

Introductie Paul van Tongeren

Nietzsche: een kennismaking

De student Nietzsche

Kennismaking met Schopenhauer en Wagner

Hoogleraarschap in Basel

Het grote kunstwerk der mensheid:de Griekse tragedie

Publiekslezingen over het onderwijs8 Wetenschap en filosofie

De Wandelboeken

Nietzsches dialoog met zichzelf

Twee kenmerken van Nietzsches werk

De laatste teksten

Nietzsche : een overzicht van zijn werk

Periodisering van Nietzsches schrijverschap

Nietzsche over moraal

Nietzsche voert zichzelf ten tonele

De nagelaten aantekeningen

Postuum werk

De cultuur als patient

De filosoof als arts van de cultuur

De therapeutische werking van de teksten Nietzsche

Nihilisme : een inleiding

Nihilisme: uitleg via eigentijdse citaten

Nihilisme historisch bezien

Verzet tegen de heersende orde

Nihilisme in de literatuur: Toergenjev, vaders en zonen

Zijn er verschillende soorten nihilisten?

Nietzsche het nihilisme

Nietzsche over het nihilisme

Pessimisme in soorten

Zelfkritiek 

Nihilisme een ziekte?

Twee soorten van lijden

Twee soorten verlangen: vereeuwigen vs. vernietigen

Vier vormen van nihilisme

Het leven dat lijden is uit overvloed

Atheïsme nihilisme

Atheïsme en nihilisme

Nietzsche over de dood van God

God en de moraal

God en kennis

God en de zin van het leven

De parabel van de gevangenen

Zarathustra

Zarathustra: het spel van geven en nemen

De boodschap en de miscommunicatie

De boodschap in metaforen

Het onvermijdelijke misverstand Nietzsche

De geschiedenis van het Europese nihilisme

Geen theorie, maar losse notities

Het Europese nihilisme

De ontwikkelingsgeschiedenis van het nihilisme

De basis van het nihilisme

De werkelijkheid is chaos

De christelijke moraalhypothese

Ontmaskering

De wil tot waarheid

Het redden van God

Voorbeelden van het doorprikken van de schijnwereld

De ontmaskering van fase drie:God is dood

De eeuwige herhaling van hetzelfde

Verschrikking of bevrijding

Vernietiging

De haat van de vertwijfelde

Transformatie

Hoe de ware wereld uiteindelijk tot fabel werd

Incipit Zarathustra

Drie gedaanteverwisselingen

De eeuwige terugkeer van hetzelfde als test

Verschrikking of bevrijding

Epiloog

De muzikale fragmenten zijn delen uit Allegro, een compositie voor piano, door Nietzsche op 13-jarige leeftijd gecomponeerd.

Nietzsche & het nihilisme: Sprekende denkers

Frans Jacobs

In de reeks Sprekende denkers bespreken Nederlands bekendste denkers het leven en werk van 's werelds grootste en belangrijkste filosofen. Van Aristoteles tot Kant en van Augustinus tot Hannah Arendt. Maar ook onze eigen Nederlandse filosofen ontbreken niet. Wie waren deze filosofen en hoe zag de wereld er in hun tijd uit? Waarom bleken juist zij van belang en wat is de betekenis van hun denkbeelden voor ons vandaag de dag?

Elk luisterboek heeft een vaste opbouw, waarbij eerst de denker wordt voorgesteld en de luisteraar vervolgens wordt meegenomen naar het hart van het werk van de denker, om te eindigen met een analyse van de betekenis van de denker toen en nu. Met het beluisteren van sprekende denkers maakt de luisteraar een reis door twee millennia filosofie onder begeleiding van een expert.

De Duitse filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860) was een excentriek denker die met De wereld als wil en voorstelling een meesterwerk afleverde. Volgens Schopenhauer lopen we aan de leiband van onze eigen wil. Die wil is onze levensbron, maar het is toch vooral een domme, brute kracht die ons vermeende intellect onmiskenbaar voortduwt. Het is "de sterke blinde, die de ziende lamme op zijn schouders draagt."

"Als een god deze wereld gemaakt heeft, zou ik niet graag die god zijn. De ellende van de wereld zou mijn hart verscheuren."

Inhoud

Deel 1: Arthur Schopenhauer - Een kleine biografie

Introductie

Inleiding Arthur Schopenhauer

Moeizame relatie met vrouwen

Miskenning als filosoof

Schopenhauers schrijvende leven

Minder bekende uitgegeven werken

Schopenhauer en Goethe

De oerschuld

Schopenhauer over moraal

Parerga und Paralipomena

De kunst van het gelijk krijgen

Kunstgreep 9: het winnen van een debat

Deel 2: Die Welt als Wille und Vorstellung

Iedereen heeft zijn eigen wereld

De wereld is mijn voorstelling

De wil als kern van het bestaan

Hoe verhoudt het lichaam zich tot de wil

Objectivering van de wil

De wil heeft altijd honger

Schopenhauers Ideeënleer

Ontsnappen aan verveling en smart

De binnenkant van ons lichaam is de wil

Deel 3: Het vrolijke pessimisme van Schopenhauer

Hoe muziek te begrijpen?

Metafysisch puzzelen

Het verband tussen handelen en geluk

Het adaptatiebeginsel

Actieve en passieve genoegens

Het leven dient uiteindelijk nergens toe

Wat maakt Schopenhauer interessant?

Niet de rede maar onze driften zijn bepalend

De kunsten als toegang tot de Ideeën

Het vrolijke pessimisme van Schopenhauer

Schopenhauer: 'der rationalste Philosoph des Irrationalen'

Schopenhauer: Sprekende denkers

Han van Ruler

In de reeks Sprekende denkers bespreken Nederlands bekendste denkers het leven en werk van 's werelds grootste en belangrijkste filosofen. Van Aristoteles tot Kant en van Augustinus tot Hannah Arendt. Maar ook onze eigen Nederlandse filosofen ontbreken niet. Wie waren deze filosofen en hoe zag de wereld er in hun tijd uit? Waarom bleken juist zij van belang en wat is de betekenis van hun denkbeelden voor ons vandaag de dag?

Elk luisterboek heeft een vaste opbouw, waarbij eerst de denker wordt voorgesteld en de luisteraar vervolgens wordt meegenomen naar het hart van het werk van de denker, om te eindigen met een analyse van de betekenis van de denker toen en nu. Met het beluisteren van sprekende denkers maakt de luisteraar een reis door twee millennia filosofie onder begeleiding van een expert.

De Nederlandse filosoof Benedictus Spinoza (1632-1677) durfde zijn hoofdwerk, de Ethica, niet tijdens zijn leven te publiceren. Toen het na zijn dood uitkwam veroorzaakte het een enorme opschudding. Spinoza stelde God gelijk aan de Natuur, en dat was ongehoord.

Han van Ruler vertelt over het leven en werk van Spinoza en staat stil bij zijn pleidooi voor vrijheid van meningsuiting.

"Al het voortreffelijke is even moeilijk als zeldzaam."

Inhoud

Deel 1: Nederlands grootste filosoof

Introductie

Nederlands grootste filosoof

Spinoza en Descartes

Natura naturans en natura naturata

De natuur heeft geen doelen

Van Bento naar Benedictus

Rede en verbeelding

Een wetenschappelijke opschoning van de religie

De dubbele interpretatie van de Bijbel

Deel 2: Van verbeelding naar rede

De natuur speelt haar rol mee in de bijbel

De ware religie is filosofie

Een lofzang op Amsterdam

Terug naar Spinoza's hoofdwerk: de Ethica

De aard en oorsprong van de geest

Rede uit reflectie

Deel 3: Over de vrijheid

Hartstochten

Reactieveranderingen uit zelfbehoud

Niet elke reactie is een primaire reactie

De rede voldoet altijd

De menselijke knechtschap

Het laatste boek van de Ethica

De twee gezichten van Spinoza

De geest na de dood

Al het voortreffelijke is even moeilijk als zeldzaam

Sprekende denkers - Die Buchreihe

Sprekende denkers - Die Buchreihe

Sprekende denkers-Bücher in Reihenfolge

Hören und Lesen